Από την εποχή της Θάτσερ μέχρι σήμερα, το Ηνωμένο Βασίλειο πάντα γεννούσε μουσική που αντηχούσε τη γενικευμένη αδυναμία κοινωνικής πραγμάτωσης που βίωνε η κάθε γενιά. Οι Crows ανήκουν στη σύγχρονη βρετανική post-punk σκηνή, δίπλα σε συγκροτήματα όπως οι Idles, οι Shame, οι Fontaines D.C., οι Black Country, New Road και οι Murder Capital, που όπως και οι προκάτοχοί τους, δημιουργούν ήχους που καταφέρνουν να αποτυπώσουν την αγωνία και τον παλμό της εποχής τους.
Σήμερα, η Βρετανία βιώνει μια νέα εποχή κοινωνικής αποσύνθεσης. Μετά το Brexit, οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες έχουν οξυνθεί ακόμη περισσότερο, η δημόσια υγεία και η στέγαση βρίσκονται σε κρίση, ενώ η πολιτική ηγεσία μοιάζει ανίκανη ή απρόθυμη να αντιμετωπίσει τα διαρκώς διογκούμενα προβλήματα. Η δυσαρέσκεια βράζει στους δρόμους, στις εργατικές κινητοποιήσεις, στις ατελείωτες ουρές των συσσιτίων, ενώ η άνοδος του ρατσισμού, η εδραίωση του συντηρητισμού και το συνεχώς διευρυνόμενο χάσμα των ταξικών αντιθέσεων επιτείνουν το κλίμα ασφυξίας. Και μέσα σε αυτό το χάος, το post-punk αναδύεται ξανά ως μία από τις πιο ειλικρινείς μορφές έκφρασης.
Το post-punk κουαρτέτο από το Λονδίνο δεν αποτελεί εξαίρεση. Οι Crows δεν αρκούνται στην απλή αποτύπωση της πραγματικότητας, αλλά το πάνε λίγο παραπέρα. Με τον τρίτο τους δίσκο, Reason Enough, που κυκλοφορεί από την Bad Vibrations Records, επέστρεψαν με έναν ήχο ίσως λιγότερο απειλητικό –με λιγότερο reverb και θόρυβο–, αλλά εξίσου συναρπαστικό, με κομμάτια όπως το “Is It Better?” και το “Vision of Me” να αποκαλύπτουν μια πιο μελωδική πλευρά, αντλώντας επιρροές από το ραδιοφωνικό rock των 90s και συγκροτήματα όπως οι Idlewild. Έχοντας εδραιώσει τη θέση τους στο post-punk, μοιάζουν πλέον έτοιμοι να διευρύνουν τους μουσικούς τους ορίζοντες και να φτάσουν σε νέα ακροατήρια.
Η συνεργασία τους με τον παραγωγό Andy Savours (My Bloody Valentine) υπήρξε καθοριστική για τον πιο καθαρό και καλλιτεχνικά ολοκληρωμένο ήχο τους μέχρι σήμερα. Το Reason Enough δεν είναι μόνο ο πιο χαρακτηριστικός δίσκος για την ηχητική ταυτότητα των Crows, αλλά και ο πιο άμεσος σε λυρικό επίπεδο, με τους στίχους του James Cox να αναδεικνύουν μια ιδιαίτερη λογοτεχνική ευαισθησία.
Ακούγοντας το Reason Enough στο σύνολό του, η εμπειρία ξεπερνά τα όρια μιας απλής μουσικής ακρόασης. Πρόκειται για μια κατάδυση σε έναν κόσμο γεμάτο συναισθήματα, πολιτικά μηνύματα και μια εγγύτητα που πλέον δύσκολα συναντάς στη σύγχρονη μουσική. Ένας κόσμος που, παρά την ωμή πραγματικότητα που περιγράφει, προσφέρει ταυτόχρονα καταφύγιο και παρηγοριά.
Ιδιαίτερα στο κομμάτι “Boredˮ, ο Cox χρησιμοποιεί τη μεταφορά της Βρετανίας ως ενός ανθρώπου που σε καταπιέζει και σε φθείρει, αποτυπώνοντας την πολιτική απογοήτευση που βιώνει η χώρα τα τελευταία 14 χρόνια. «Ήθελα να το γράψω με τέτοιον τρόπο ώστε να μην είναι υπερβολικά προφανές πολιτικά, αλλά να το νιώθει κανείς μέσα από τους στίχους», αναφέρει ο ίδιος. Με στίχους όπως “I’d rather die on my feet than live on my kneesˮ, εκφράζει μια αγωνία που διατρέχει όλο το άλμπουμ, προερχόμενη από την αμείλικτη πραγματικότητα και τον συνεχή αγώνα για επιβίωση. Στο “Land Of The Roseˮ αντίστοιχα, ένα τραγούδι-διακήρυξη για την κοινωνική παρακμή και την πολιτική απάθεια, ο Cox καταφέρνει να αποτυπώσει την απόγνωση μιας χώρας που μοιάζει να καταρρέει. Ωστόσο, τα κομμάτια του δίσκου δεν αποτελούν απλά μια διαμαρτυρία. Είναι και μια υπενθύμιση ότι, όσο δύσκολα κι αν είναι τα πράγματα, η μουσική και η τέχνη μπορούν να μας δώσουν ελπίδα.
Το Reason Enough είναι ένας δίσκος γεμάτος αντιθέσεις: βαρύς και ανάλαφρος, μελαγχολικός και αισιόδοξος, ωμός και αιθέριος, ενώ στίχοι όπως “You don’t find peace when you’re olderˮ σε στοιχειώνουν, καλώντας σε να αναλογιστείς το δικό του βίωμα. Και αυτό που κάνει τους Crows μοναδικούς είναι ακριβώς η ικανότητά τους να μετατρέπουν την προσωπική και κοινωνική απόγνωση σε τέχνη.
Ο James Cox, τραγουδιστής και βασικός στιχουργός της μπάντας, είναι ένας καλλιτέχνης που δεν διστάζει να καταθέσει την αλήθεια του μέσα από τους στίχους του. Να μιλήσει για την ευαλωτότητά του, τα ζητήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζει, την καθημερινή βιοπάλη και να τσαλακωθεί επί σκηνής. Εκεί έγκειται άλλωστε και το πόσο αβίαστα μπορεί να ταυτιστεί ο ακροατής με τους στίχους του. Όταν δεν βρίσκεται στη σκηνή ή στο στούντιο, δουλεύει περιστασιακά σε ένα βαν που πουλάει μπουρίτος, κάτι που προσδίδει έναν γειωμένο χαρακτήρα στον τρόπο που προσεγγίζει τη μουσική και την τέχνη γενικότερα. Λίγες μέρες πριν την εμφάνιση των Crows στην Αθήνα, συζητήσαμε μαζί του για το νέο τους άλμπουμ, για το πόσο δύσκολο είναι να γράφεις τραγούδια που μιλούν για κοινωνικά και προσωπικά αδιέξοδα ενώ ταυτόχρονα ψάχνεις ελπίδα μέσα σε αυτά, και το πώς είναι να προσπαθείς να εξελιχθείς καλλιτεχνικά μέσα στο δύσκολο τερέν της μουσικής βιομηχανίας.
Ο James Cox είχε πολλά να πει πάνω σε αυτά τα ερωτήματα και ακόμη περισσότερα για το τι σημαίνει να είσαι μέλος μιας μπάντας σαν τους Crows το 2025. Διαβάστε παρακάτω τη συνέντευξή μας.
– Πώς αισθάνεστε αυτή την περίοδο; Νιώθετε έτοιμοι για την περιοδεία που έχετε προγραμματίσει; Δεν φαντάζομαι να έχετε καεί από την περσινή σας μεγάλη περιοδεία;
Yo yo yo, ναι, είμαστε καλά! Κάναμε όλοι μας ένα πολύ ωραίο διάλειμμα και κάναμε κάποιες σόλο διακοπές χώρια ο ένας από τον άλλον, οπότε είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε το 2025 και να επανέλθουμε.
– Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, επιστρέφοντας στην εποχή που οι Crows πρωτοσυναντήθηκαν. Πώς σχηματίστηκε η μπάντα, και εδώ και πόσα χρόνια συνεχίζετε να παίζετε μαζί;
Γνωριστήκαμε στο πανεπιστήμιο, μας ένωσε όλους η αγάπη για παρόμοιες μουσικές και η επιθυμία μας να ξεκινήσουμε ένα project φτιάχνοντας τη μουσική που γουστάραμε. Κυκλοφορήσαμε το πρώτο μας single “Pray” το 2015, οπότε φέτος συμπληρώνονται 10 χρόνια, κάτι που φαντάζει αρκετά τρελό!
– Οι Crows χαρακτηρίζονται από μια πολύ ιδιαίτερη αισθητική. Ποιες θα λέγατε ότι είναι οι επιρροές που σας οδήγησαν στη διαμόρφωση αυτού του κόσμου, της ατμόσφαιρας και της χρωματικής παλέτας;
Το μεγαλύτερο μέρος της αισθητικής μας πηγάζει από τα έργα τέχνης που σχεδιάζει ο φίλος μας και πέμπτο κοράκι – Elliott Lane. Πάντα σχεδίαζε το artwork μας και αρκετά συχνά το κάνει ακούγοντας τη νέα μουσική που του πηγαίνουμε, έτσι όλα συνδέονται και αλληλοτροφοδοτούνται. Τα βίντεο και οι φωτογραφίες για τον Τύπο ενισχύονται επίσης από ανθρώπους που αφουγκράζονται το όραμα της μπάντας, προσθέτοντας το δικό τους στίγμα σε αυτό.
– Τι σας οδήγησε στο να ονομάσετε το τελευταίο σας άλμπουμ Reason Enough;
Οι στίχοι στο πρώτο τραγούδι έχουν ως εξής: “A reason to change should be on your own, and reason to live, is reason enough”, και αυτό είναι μια καλή περίληψη του πώς αισθανόμουν γράφοντας τους στίχους αυτού του άλμπουμ. Δεν πρέπει ποτέ να αλλάζεις για κάποιον άλλον, πρέπει να θέλεις ο ίδιος να αλλάξεις για τον εαυτό σου προς το καλύτερο, όχι επειδή κάποιος θέλει να σε μετατρέψει σε κάτι που δεν είσαι.
– Πώς είναι να συνεργάζεται κανείς με τον Andy Savours, κυρίως δεδομένου του παρελθόντος του με τους My Bloody Valentine; Πόσο επηρέασε η προσέγγισή του τον ήχο του άλμπουμ;
Ο άνθρωπος είναι ιδιοφυΐα στον ήχο. Είναι εξαιρετικά συνεργάσιμος και καταφέρνει να δημιουργήσει έναν ήχο και μια απόδοση που δεν ήξερες ότι ήταν εφικτά. Νομίζω ότι είναι ο καλύτερος δίσκος των Crows μέχρι σήμερα και πολλά από αυτά οφείλονται στον Andy και στο γεγονός ότι μας παροτρύνει να γινόμαστε όσο το δυνατόν καλύτεροι και να παραμένουμε όσο δεμένοι μπορούμε.
– Το εναρκτήριο κομμάτι, “Reason Enough”, παρουσιάζει κάποια πειραματικά στοιχεία. Μπορείς να μας πεις περισσότερα για την εν λόγω δημιουργική επιλογή που οδήγησε σε αυτό το κομμάτι;
Θεωρήσαμε ότι το προηγούμενό μας άλμπουμ Beware Believers δεν περιείχε αρκετή ορμή. Οπότε γράψαμε το τραγούδι με αυτό κατά νου και ουσιαστικά θέλοντας να εντάξουμε κάποιες έντονες κορυφώσεις και χαμηλές διακυμάνσεις του ήχου και του θορύβου. Επίσης πειραματιστήκαμε με drop tuning για να πετύχουμε αυτόν τον πραγματικά βρόμικο ήχο. Όλα αυτά βέβαια, φωτίστηκαν στο στούντιο από τον Andy.
– Περάσατε αρκετό χρόνο ηχογραφώντας στην κρύπτη μιας εκκλησίας στο Stroud προτού ολοκληρώσετε τα κομμάτια στο Λονδίνο. Πώς εξελίχτηκαν αυτά τα πρώτα sessions στον τελικό ήχο του άλμπουμ;
Αυτή ήταν στην πραγματικότητα η απαρχή του άλμπουμ. Κάναμε ταξίδια για να γράψουμε εκτός Λονδίνου, προκειμένου να συγκεντρωθούμε καλύτερα και χωρίς περισπασμούς. Η κρύπτη/εκκλησία ήταν ένας πολύ μεγάλος χώρος με ηχώ, γεγονός που καθιστούσε την ηχογράφηση των φωνητικών ιδιαίτερα διασκεδαστική διαδικασία, ενώ παράλληλα μπορούσαμε να ακούσουμε αυτή την τρελή φυσική αντήχηση που πραγματικά μας ωφέλησε.
– Υπάρχει κάποια κοινή ή βαθύτερη θεματική που συνδέει τα τραγούδια αυτού του άλμπουμ;
Το νέο άλμπουμ αφορά κυρίως την περίοδο ενός έτους που πέρασα με αρκετά κλονισμένη ψυχική υγεία και αισθανόμουν πολύ πεσμένος, αλλά επίσης και το γεγονός ότι κατάφερα να το ξεπεράσω με τη βοήθεια των ανθρώπων που είχα γύρω μου. Επιπλέον, καλύπτει ένα μεγάλο μέρος των όσων συνέβαιναν κοινωνικά και πολιτικά στο Ηνωμένο Βασίλειο εκείνη την εποχή, τα οποία για να είμαι ειλικρινής δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα 2 χρόνια μετά.
– Το “Land Of The Roseˮ δηλώνει σχετικά άμεσα πως το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ας το πούμε λίγο σκατά – όπως και όλος ο κόσμος άλλωστε. Είναι μια γενικευμένη συνθήκη. Ποια είναι η άποψή σου για το πολιτικό κλίμα που επικρατεί στη χώρα και πώς αυτό επηρεάζει την καθημερινότητα και αναπόφευκτα τη μουσική σας; Διακρίνεις παραλληλισμούς με τις παγκόσμιες πολιτικές τάσεις;
Νομίζω ότι το έθεσες με τον καλύτερο τρόπο. Παντού είναι αρκετά γαμημένα τα πράγματα και δεν φαίνεται να υπάρχει ανάπαυλα από έναν συνεχή κύκλο καταστροφικών ειδήσεων. Αυτός ο κύκλος στη συνέχεια διαιωνίζεται από τον εθισμό μας στο διαδίκτυο και το με πόση ευπιστία καταναλώνουμε πληροφορίες οι οποίες είναι τόσο εύκολα προσβάσιμες, αλλά παράλληλα τόσο αφιλτράριστες και ελεγχόμενες. Δεν είναι αποτελεί έκπληξη λοιπόν που όλοι μας είμαστε τόσο δυστυχισμένοι. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα είναι ποτέ ευτυχισμένο, ακόμη και τώρα με μια κεντροαριστερή κυβέρνηση στην εξουσία οι άνθρωποι δεν είναι ευτυχισμένοι και η Δεξιά θα το εκμεταλλευτεί αυτό για να ανακτήσει την εξουσία στον επόμενο γύρο με ισχυρότερη λαϊκή νομιμοποίηση.
– Πώς θα χαρακτήριζες την έννοια της εξέλιξης στον χώρο της μουσικής βιομηχανίας;
Πιο δύσκολη από ποτέ. Θα πρέπει πάντα να το κάνεις επειδή το αγαπάς και αν σου βγει σε καλό, τότε έχει καλώς. Αν αρχίσεις να σκέφτεσαι ότι δεν είσαι αρκετά καλός επειδή άλλες μπάντες κάνουν «καλύτερα» πράγματα ή δεν έχεις πετύχει αυτό που νόμιζες ότι θα έπρεπε να είχες πετύχει, τότε αυτός είναι ο λάθος λόγος για να παίζεις μουσική.
– Ως μπάντα που συνδυάζετε την καθημερινή εργασία με τη μουσική, πώς αυτή η δυναμική επηρεάζει τη δημιουργική διαδικασία;
Είναι ένα αναγκαίο κακό. Όπως ανέφερα και προηγουμένως, το να είσαι σε μια μπάντα είναι πιο δύσκολο από ποτέ και όλοι προσπαθούμε να το ισορροπήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Η εργασία μπορεί από τη μια να τροφοδοτεί τη δημιουργική διαδικασία αλλά παράλληλα να σε καταβάλει, είτε διότι είσαι κουρασμένος από τη δουλειά και δεν έχεις όρεξη να δημιουργήσεις το οτιδήποτε είτε επειδή είσαι τσαντισμένος από τη δουλειά και θέλεις να γράψεις γι’ αυτό και να εκτονωθείς. Είναι δύσκολο, αλλά σε όλους μας αρέσει να κάνουμε περιοδείες και οι άνθρωποι με τους οποίους δουλεύουμε γνωρίζουν ότι αυτό είναι το πάθος μας, κι επομένως το σέβονται.
– Πώς πιστεύετε ότι έχει εξελιχθεί με τα χρόνια η σκηνική σας παρουσία; Προσπαθείτε να διατηρείτε κάποια αίσθηση ελέγχου ή είστε πλέον πιο αυθόρμητοι στα live σας;
Νιώθω ότι τώρα που μεγαλώσαμε είμαστε λίγο λιγότερο τρελαμένοι. Παλαιότερα έπεφτα από τη σκηνή, κυλιόμουν στο πάτωμα, γρονθοκοπούσα πράγματα και γενικά ξεσπούσα. Αλλά νομίζω ότι καθώς η μουσική μας έχει πλέον ωριμάσει και σίγουρα καθώς έχω ωριμάσει κι εγώ, μου αρέσει να εστιάζω περισσότερο στην ένταση των στίχων και να εστιάζω στην απόδοση με έναν πιο διακριτικό τρόπο, να βρίσκω τη σύνδεση χωρίς να αισθάνομαι ότι πρέπει να κάνω επίδειξη ή να φέρομαι ακραία.
– Είχα διαβάσει ότι όταν ήσουν μικρότερος άκουγες metal. Θες να μας πεις πιο συγκεκριμένα ποιες μπάντες άκουγες μεγαλώνοντας;
Στην εφηβεία μού άρεσαν πολύ οι Slipknot, οι Korn, οι Limmp Bizkit. Προέρχομαι από ένα πολύ μικρό χωριό της Ουαλίας και η μόνη μου πρόσβαση σε νέα μουσική ήταν το Kerrang! και το MTV2, οπότε ήταν ιδιαίτερα συναρπαστικό να βλέπω αυτή την τόσο ακραία μουσική να έρχεται από κάπου που μου φαινόταν τόσο μακριά, που είχα κολλήσει. Αυτό, αργότερα καθώς μεγάλωνα εξελίχθηκε σε hardcore και punk.
– Για ποιον σκηνοθέτη θα γράφατε μουσική;
Για τον David Lynch φυσικά. RIP.
– Ποια είναι η πιο δυνατή μπάντα που έχετε παίξει μαζί ή που έχετε ακούσει ζωντανά και η οποία κινείται σε παρόμοιο ύφος με το δικό σας;
Οι Metz, Idles, Soft Play, Wolf Alice, Ditz, Gurriors, Traams, Heavy Lungs, JOHN.
– Είμαι της άποψης ότι μετά από δέκα χρόνια συμμετοχής σε μια μπάντα, αναπόφευκτα μαθαίνεις κάτι για τον εαυτό σου. Τι έχεις μάθει για εσένα έπειτα από τόσα χρόνια;
Έμαθα ότι πιθανότατα δεν θα πάρω ποτέ σύνταξη, χαχαχα… Αλλά έχω δει τόσα πολλά πράγματα στον κόσμο που δεν θα μπορούσα να είχα δει σε άλλη περίπτωση. Γνώρισα υπέροχους ανθρώπους που δεν θα είχα γνωρίσει υπό άλλες περιστάσεις και έκανα αυτό που μου αρέσει να κάνω με τους καλύτερους φίλους μου στα πιο τρελά μέρη του κόσμου για περισσότερα από 10 χρόνια! Αυτό το συναίσθημα είναι πολύ ωραίο.
– Πέρυσι τέτοια εποχή είχατε παίξει στην Αθήνα. Πώς σας φάνηκε η πόλη, πώς ανταποκρίθηκαν οι Αθηναίοι στον ήχο σας; Έχετε κάποιες αναμνήσεις ή ιστορίες ίσως;
Ειλικρινά ερωτεύτηκα την Αθήνα την τελευταία φορά που παίξαμε, σε τέτοιο βαθμό που επέστρεψα για διακοπές λίγους μήνες αργότερα με τη σύντροφό μου. Το φαγητό, οι άνθρωποι, η ιστορία, είναι πραγματικά ένα από τα αγαπημένα μου μέρη στον πλανήτη. Ανυπομονώ να πάω στον “Κώστα” να φάω ένα σουβλάκι και να πιω μια μπύρα“Mythos”.
– Τελευταία ερώτηση. Τι ελπίζεις να κρατήσει ο κόσμος από τη μουσική σας;
Ελπίζω απλώς να βρουν αυτή την αίσθηση της βαθιάς σύνδεσης που νιώθω εγώ όταν ακούω ένα τραγούδι που αγαπώ. Όταν το αισθάνεσαι στο στήθος σου. Αυτό είναι το μόνο που θέλω.
